Menu
Tocznabiel i okolice
Tocznabiel to niewielka wieś położona na skraju Puszczy Białej, na północny-wschód od Pułtuska. W pobliżu znajduje się najstarsza wieś w okolicy - Zambski Kościelne, która już w XIII w. posiadała prawa miejskie i należała do biskupów płockich, wieś Psary powstała w XV w. oraz gminna wieś Obryte.
Tocznabiel leży wśród lasów Puszczy Białej, ciągnie się wzdłuż drogi gminnej na długości ok. 1,5 km. Znajduje się tam ok. 20 gospodarstw, z czego tylko w trzech jest prowadzona uprawa roli. O wyjątkowym charakterze wsi stanowią: położenie wśród lasów, bliskość rzeki Narew i jej starorzeczy (ok. 1,5 km), a także brak intensywnej gospodarki rolnej.
Wieś powstała w początkach XVIII wieku, gdy właściciel tych ziem, biskup Załuski rozpoczął planową działalność zmierzającą do odbudowy gospodarstw na terenie puszczy po zniszczeniach powstałych po Potopie Szwedzkim. Najeźdźcy, wycofując się, palili wsie i mordowali ludność.
Aby zachować dotychczasowy charakter puszczy, sprowadzano osadników znających się na gospodarce leśnej - bartników, smolarzy. Byli to Kurpie z Puszczy Zielonej. Na uprawę roli pozwalano jedynie na dokładnie wyznaczonych nowinach. W latach1730-1790 na teren Puszczy Białej przybyło około 300 rodzin. Akcja osadzania Kurpiów zakończyła się z końcem XVIII wieku.
Tocznabiel założyli w 1771 r osadzeni na tym terenie dwaj bracia Lesińscy. Sami wyszukali odpowiednie miejsce, gdzie się osiedlili. Nazwa wsi prawdopodobnie pochodzi od kształtu okrągłego (toczny- okrągły) bagna, moczaru - białego od kwitnącej masowo na bagnach wełnianki lub też od bieli jałowych piasków.
Często mieszkańcy Puszczy Białej nazywani są Kurpiami Białymi, jednak sami mieszkańcy rzadko przyznają się do przynależności do tej grupy. Częściej uznaje się, że region ten to grupa pułtuska lub pniewska (od miejscowości Pniewo, w której koncentruje się obecnie kultura Kurpi Białych).
Jedynie Tocznabiel można uznać za prawdziwie kurpiowską, gdyż od czasów powstania w XVIII w. do dziś zamieszkują w niej potomkowie pierwszych Kurpiów - Lesińskich.
Wieś jest otoczona ze wszystkich stron lasami - leży na podłużnej polanie. Topograficznie jest położona w owalnej dolinie, co wpływa na specyficzny klimat - ostrzejszy niż w okolicy. Słabe ziemie oraz zastoiska mrozowe sprawiają, że uprawa roli jest tu trudna i nieopłacalna. Wiele pól zarasta lasem, większość użytków rolnych to pastwiska. Dlatego też pejzaż Tocznabieli jest specyficzny i nadaje jej uroku. Dzięki temu Tocznabiel to naprawdę wspaniałe miejsce odpoczynku o każdej porze roku.
Wiosną warto odwiedzić nadnarwiańskie rozlewiska i poobserwować rzadkie gatunki ptaków. Latem koniecznie trzeba wybrać się na jagody lub na spływ kajakowy Narwią albo na wycieczkę rowerową po okolicy. Jesienią z kolei nikt nie powinien przegapić grzybobrania. W ciepłe zimy grzyby można zbierać nawet do grudnia!!! Zimą można wybrać się na narty biegowe (uwaga! - można natknąć się na łosia) lub kulig z ogniskiem. Natomiast przez cały rok można wędkować w wyjątkowo czystej i dzikiej Narwi. Dla poszukiwaczy ciekawostek - wokół wsi rozciągają się powojenne okopy i umocnienia (przechodził tędy front walk o Pułtusk we wrześniu 1939 r.) - dotąd można znaleźć pozostałości umocnień, amunicję itp. Krąży też pogłoska o zakopanym w okolicach Tocznabieli powojennym skarbie, którego tuż po wojnie poszukiwali dwaj oficerowie radzieccy, a później, w latach 70. Niemcy.